Öz
Bu araştırmanın amacı, bireylerin akıllı telefon bağımlılığı düzeylerinin kuşak (X, Y, Z) ve cinsiyet (kadın, erkek) değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Nicel araştırma yaklaşımıyla ve 3x2 faktöriyel desen ile yürütülen çalışmada, 18–65 yaş aralığındaki 434 bireyden elde edilen veriler kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu ve Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği – Kısa Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde normallik ve varyans homojenliği gibi varsayımsal kontrollerin ardından iki yönlü varyans analizi (iki yönlü ANOVA) uygulanmıştır. Bulgulara göre, kuşak değişkeninin temel etkisi akıllı telefon bağımlılığı puanlarında anlamlı farklılık göstermektedir (F(2,428) = 14.88, p < .001, η² = .065). Bonferroni testi sonuçlarına göre Z ve Y kuşaklarının puanları X kuşağından anlamlı düzeyde yüksektir. Cinsiyetin temel etkisine dair anlamlı bir fark bulunmamış (F(1,428) = 3.25, p > .05), kadın ve erkek bireylerin bağımlılık düzeylerinin benzer olduğu gözlenmiştir. Ayrıca, kuşak ve cinsiyetin etkileşim etkisi de anlamlı bulunmamıştır (F(2,428) = .48, p > .05). Sonuç olarak, kuşaklar arasında akıllı telefon bağımlılığı düzeylerinin farklılaştığı; ancak cinsiyetin ve kuşak-cinsiyet etkileşiminin bu bağımlılık üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Araştırma, dijital bağımlılıkların kuşak temelli psikososyal dinamiklerle açıklanabileceğine ve teknoloji kullanım alışkanlıklarının yaşa bağlı olarak çeşitlilik gösterdiğine işaret etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açıkgöz, A., Açıkgöz, B., & Açıkgöz, O. (2022). The Effect of internet addiction and smartphone addiction on sleep quality among Turkish adolescents. Peerj, (10), 1-17.
- Aktaş, H., & Yılmaz, N. (2017). Üniversite Gençlerinin yalnızlık ve utangaçlık unsurları açısından akıllı telefon bağımlılığı. International Journal of Social and Education Research, 3(1), 85-100.
- Al-Barashdi, H., Bouazza, A., & Jabur, N. H. (2014). Smartphone addiction among university undergraduates: a literature review. Journal of Scientific Research & Reports, 4(3), 210-225.
- Altın, S. (2022). Dijitalleşen dünyada kuşakların e-hizmet kalite algısı, e-memnuniyeti ve e-sadakati arasındaki ilişkiler. B. Aydıntan, Z. U. Özkara & A. Taş (Eds.), Disiplinlerarası bakış açısıyla salgın ve dijitalleşme (s. 257-275). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Altın, S., & Altın, Y. (2021). Pandemi döneminde akıllı telefon kullanan bireylerde nomofobi, kaygı ve fiziksel aktivite ilişkisinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 98-120.
- Balcı, Ş., & Bal E. (2022). Gelişmeleri kaçırma korkusu (fomo) ile akıllı telefon bağımlılığı ilişkisinde kullanım süresinin aracılık rolü. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 6(2), 103-120.
- Bianchi, A., & Phillips J. G. (2005). Psychological predictors of problem mobile phone use. Cyber Psychology & Behavior, 8(1), 39-51.
- Chen, B., Liu, F., Ding, S., Ying, X., Wang, L., & Wen, Y. (2017). Gender differences in factors associated with smartphone addiction: a cross-sectional study among medical college students. BMC Psychiatry, (17), 1-9.
- Demirci, K., Orhan, H., Demirdaş, A., Akpınar, A. & Sert, H. (2014). Smartphone addcition scale in younger population. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 24(3), 226-234.
- Duke, E., & Montag, C. (2017). Smartphone addiction, daily ınterruptions and self-reported. Addictive Behaviors Reports, (6), 90-95.
- Haug, S., Paz Castro, R., Kwon, M., Filler, A., Kowatsch, T., & Schaub, M. P. (2015). Smartphone use and smartphone addiction among young people in Switzerland. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 299-307.
- Hock, T. C., & Chen, Y. Y. (2020). Smartphone Addiction (Editor: Cecilia A. Essau ve Paul H. Delfabbro), Chapter 8. Australia: Adolescent Addiction, Academic Press.
- James, J.E. R., Dixon, G., Dragomir, M.G., Thirwell, E., & Hitcham, L. (2023). Understanding the construction of behavior in smartphone addiction: a scoping review. Addictive Behaviors, (137), 1-9.
- Kheradmand, A., Amirlatifi, E. S., & Rahbar, Z. (2023). Personality traits of university students with smartphone addiction. Fronties, (4), 1-6.
- Kumcağız, H., Terzi, Ö., Koç, B., & Terzi, M. (2020). Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı. İnsan ve Toplum Bilimler Araştırması Dergisi, 9(1), 13-39.
- Kwon, M., Lee, J.Y., Won, W.Y., Park, J.W., Min, J.A., Hahn, C., Gu, X., Choi, J.H., & Kim, D.J. (2013). Development and validation of smartphone addiction scale (SAS). PloS One, 8(2), https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3584150/#.
- Lee, J., Cho, B., Kim, Y., & Noh, J. (2015). Smartphone Addiction in University Students and Its Implication for Learning, (Editors: Guang Chen, Vive Kumar, Kinshuk Ronghuai Huang Siu Cheung Kong), Emerging Issues in Smart Learning. London: Springer.
- Mok, J.Y., Choi, S.W., Kim, D.J., Choi, J.S., Lee, J., Ahn, H., Choi, E.J., Song, W.Y. (2014). Latent class analysis on ınternet and smartphone addiction in college students. Neuropsychiatric Disease and Treatment, (10), 817-828.
- Noyan, C. O., Enez Darçın, A., Nurmedov, S., Yılmaz, O., & Dilbaz, N. (2015). Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin kısa formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(Özel Sayı 1), 73-81.
- Öztürk, M. (2021). Öğrencilerin akıllı telefon bağımlılığı ve interneti kullanma durumlarının incelenmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 266-278.
- Prensky, M. (2001). Digital natives, Digital Immigrants Part 1. On the Horizon, 9(5), 1-6. https://doi.org/10.1108/10748120110424816.
- Tabachnick, B. & Fidell, L. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Edition), USA: Pearson Education Limited.
- Yıldırım, Ç., & Correia, A.P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: development and validation of a self-reported questionnaire. Computers in Human Behavior, (49), 130-137.
- https://www.m-tod.org/tarihte-bugun-turkiyede-ilk-cep-telefonu-gorusmesi-28-yil-once-yapildı (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
- https://www.demandsage.com/smartphone-usage-statistics/ (Erişim Tarihi: 13.05.2025).
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492 (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
- https://pazarlamailetisimi.com/kusaklar-kavrami-baby-boomers-x-y-z-ve-alpha-kusaklari/ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
Öz
The aim of this study was to examine whether individuals’ levels of smartphone addiction differ according to generational cohort (X, Y, Z) and gender (female, male). Employing a quantitative research approach and a 3x2 factorial design, data were collected from 434 individuals aged between 18 and 65. A personal information form and the Smartphone Addiction Scale – Short Form were used as data collection instruments. Prior to analysis, assumptions such as normality and homogeneity of variance were checked. Subsequently, two-way analysis of variance (two-way ANOVA) was conducted. The results revealed a significant main effect of generation on smartphone addiction scores (F(2, 428) = 14.88, p < .001, η² = .065). According to Bonferroni post hoc test results, individuals from Generations Z and Y had significantly higher addiction scores than those from Generation X. However, the main effect of gender was not statistically significant (F(1, 428) = 3.25, p > .05), indicating that smartphone addiction levels did not differ substantially between male and female participants. Furthermore, the interaction effect between generation and gender was also found to be non-significant (F(2, 428) = 0.48, p > .05). In conclusion, the study found that smartphone addiction levels differ significantly across generations, whereas gender and the interaction between generation and gender do not have a significant impact. These findings suggest that digital addictions may be shaped by generation-specific psychosocial dynamics and that technology usage habits vary with age.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açıkgöz, A., Açıkgöz, B., & Açıkgöz, O. (2022). The Effect of internet addiction and smartphone addiction on sleep quality among Turkish adolescents. Peerj, (10), 1-17.
- Aktaş, H., & Yılmaz, N. (2017). Üniversite Gençlerinin yalnızlık ve utangaçlık unsurları açısından akıllı telefon bağımlılığı. International Journal of Social and Education Research, 3(1), 85-100.
- Al-Barashdi, H., Bouazza, A., & Jabur, N. H. (2014). Smartphone addiction among university undergraduates: a literature review. Journal of Scientific Research & Reports, 4(3), 210-225.
- Altın, S. (2022). Dijitalleşen dünyada kuşakların e-hizmet kalite algısı, e-memnuniyeti ve e-sadakati arasındaki ilişkiler. B. Aydıntan, Z. U. Özkara & A. Taş (Eds.), Disiplinlerarası bakış açısıyla salgın ve dijitalleşme (s. 257-275). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Altın, S., & Altın, Y. (2021). Pandemi döneminde akıllı telefon kullanan bireylerde nomofobi, kaygı ve fiziksel aktivite ilişkisinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 98-120.
- Balcı, Ş., & Bal E. (2022). Gelişmeleri kaçırma korkusu (fomo) ile akıllı telefon bağımlılığı ilişkisinde kullanım süresinin aracılık rolü. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 6(2), 103-120.
- Bianchi, A., & Phillips J. G. (2005). Psychological predictors of problem mobile phone use. Cyber Psychology & Behavior, 8(1), 39-51.
- Chen, B., Liu, F., Ding, S., Ying, X., Wang, L., & Wen, Y. (2017). Gender differences in factors associated with smartphone addiction: a cross-sectional study among medical college students. BMC Psychiatry, (17), 1-9.
- Demirci, K., Orhan, H., Demirdaş, A., Akpınar, A. & Sert, H. (2014). Smartphone addcition scale in younger population. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 24(3), 226-234.
- Duke, E., & Montag, C. (2017). Smartphone addiction, daily ınterruptions and self-reported. Addictive Behaviors Reports, (6), 90-95.
- Haug, S., Paz Castro, R., Kwon, M., Filler, A., Kowatsch, T., & Schaub, M. P. (2015). Smartphone use and smartphone addiction among young people in Switzerland. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 299-307.
- Hock, T. C., & Chen, Y. Y. (2020). Smartphone Addiction (Editor: Cecilia A. Essau ve Paul H. Delfabbro), Chapter 8. Australia: Adolescent Addiction, Academic Press.
- James, J.E. R., Dixon, G., Dragomir, M.G., Thirwell, E., & Hitcham, L. (2023). Understanding the construction of behavior in smartphone addiction: a scoping review. Addictive Behaviors, (137), 1-9.
- Kheradmand, A., Amirlatifi, E. S., & Rahbar, Z. (2023). Personality traits of university students with smartphone addiction. Fronties, (4), 1-6.
- Kumcağız, H., Terzi, Ö., Koç, B., & Terzi, M. (2020). Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı. İnsan ve Toplum Bilimler Araştırması Dergisi, 9(1), 13-39.
- Kwon, M., Lee, J.Y., Won, W.Y., Park, J.W., Min, J.A., Hahn, C., Gu, X., Choi, J.H., & Kim, D.J. (2013). Development and validation of smartphone addiction scale (SAS). PloS One, 8(2), https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3584150/#.
- Lee, J., Cho, B., Kim, Y., & Noh, J. (2015). Smartphone Addiction in University Students and Its Implication for Learning, (Editors: Guang Chen, Vive Kumar, Kinshuk Ronghuai Huang Siu Cheung Kong), Emerging Issues in Smart Learning. London: Springer.
- Mok, J.Y., Choi, S.W., Kim, D.J., Choi, J.S., Lee, J., Ahn, H., Choi, E.J., Song, W.Y. (2014). Latent class analysis on ınternet and smartphone addiction in college students. Neuropsychiatric Disease and Treatment, (10), 817-828.
- Noyan, C. O., Enez Darçın, A., Nurmedov, S., Yılmaz, O., & Dilbaz, N. (2015). Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin kısa formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(Özel Sayı 1), 73-81.
- Öztürk, M. (2021). Öğrencilerin akıllı telefon bağımlılığı ve interneti kullanma durumlarının incelenmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 266-278.
- Prensky, M. (2001). Digital natives, Digital Immigrants Part 1. On the Horizon, 9(5), 1-6. https://doi.org/10.1108/10748120110424816.
- Tabachnick, B. & Fidell, L. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Edition), USA: Pearson Education Limited.
- Yıldırım, Ç., & Correia, A.P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: development and validation of a self-reported questionnaire. Computers in Human Behavior, (49), 130-137.
- https://www.m-tod.org/tarihte-bugun-turkiyede-ilk-cep-telefonu-gorusmesi-28-yil-once-yapildı (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
- https://www.demandsage.com/smartphone-usage-statistics/ (Erişim Tarihi: 13.05.2025).
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492 (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
- https://pazarlamailetisimi.com/kusaklar-kavrami-baby-boomers-x-y-z-ve-alpha-kusaklari/ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Politikası |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Mayıs 2025 |
| Kabul Tarihi | 10 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025Cilt: 4 Sayı: 1 |
ISSN: 2980-1540
Bu ürün Creative Commons Attribution 4.0 tarafından lisanslanmıştır.
Uluslararası Güncel Sosyal Bilimler Dergisi (CUSOS) aşağıda verilen Alan Endeksleri tarafından taranmaktadır;