Araştırma Makalesi
KONSOLİDE BİR ÇKKV ÇERÇEVESİ İLE SEKTÖREL PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ: TÜRK HAYAT DIŞI SİGORTA SEKTÖRÜ
Öz
Bu çalışmanın temel amacı Türk hayat dışı sigorta sektörünün performansını CRITIC, MEREC ve MOOSRA yöntemlerini içeren hibrit bir karar modeli ile analiz etmektir. Bu amaçla Türk hayat dışı sigorta sektörünün 2016-2022 dönemi verilerinden oluşan yedi performans değerlendirme kriteri dikkate alınmıştır. CRITIC ve MEREC yöntemleri ile performans değerlendirme kriterlerinin önem ağırlıkları tespit edilmiştir. Sonrasında MOOSRA yöntemi ile alternatifler sıralanmıştır. Elde edilen sonuçlar en önemli performans değerlendirme kriterinin ödenen tazminatlar kriteri, en önemsiz kriterin ise aktif kârlılığı olduğunu göstermiştir. Ayrıca MOOSRA sonuçları ele alınan dönem aralığında hayat dışı sigorta sektörünün en iyi performansı 2020 yılında en kötü performansı ise 2022 yılında sergilediğini ortaya koymuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- A.R. Mishra, P. Rani, A. Mardani, R. Kumari, E.K. Zavadskas, D. Kumar Sharma, An extended Shapley TODIM approach using novel exponential fuzzy divergence measures for multi-criteria service quality in vehicle insurance firms, Symmetry 12 (9) (2020) 1452.
- Akbulut, O. Y. (2020). Finansal Performans ile Pay Senedi Getirisi Arasındaki İlişkinin Bütünleşik CRITIC ve MABAC ÇKKV Teknikleriyle Ölçülmesi: Borsa İstanbul Çimento Sektörü Firmaları Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40): 471-488.
- Akkurt, E., & Umut, M. (2023). Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Üretiminde Sigorta Şirketlerinin Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Performanslarının Ölçümü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 332-346.
- Akyüz, G. Ç. (2022). ‘‘Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Finansal Performans Analizinde TOPSİS ve MABAC Yöntemlerinin Değerlendirilmesi’’, İzmir İktisat Dergisi, 37(4): 891-912.
- Ayçin, E. (2020). Personel seçim sürecinde CRITIC ve MAIRCA yöntemlerinin kullanılması. İşletme, 1(1), 1-12.
- Ayçin, E., & Arsu, T. (2022). Sosyal Gelişme Endeksine Göre Ülkelerin Değerlendirilmesi: MEREC ve MARCOS Yöntemleri ile Bir Uygulama. İzmir Yönetim Dergisi, 2(2), 75-88. https://doi.org/10.56203/iyd.1084310
- Aydın Ünal, E. (2019). Bütünleşik ENTROPİ ve EDAS Yöntemleri Kullanılarak Bıst Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 555-566. https://doi.org/10.29106/fesa.649946
- Aydın, Y. (2020). BÜTÜNLEŞİK CRITIC VE MAIRCA YÖNTEMLERİ İLE KAMU SERMAYELİ BANKALARININ PERFORMANS ANALİZİ. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 829-841. https://doi.org/10.29106/fesa.834217
- Banerjee, R., & Majumdar, S. (2018). Impact of firm specific and macroeconomic factors on financial performance of the UAE insurance sector. Global Business and Economics Review, 20(2), 248-261.
- Bhowmik, C., Dhar, S., & Ray, A. (2019). Comparative Analysis of MCDM Methods For The Evaluation Of Optimum Green Energy Sources: A Case Study. International Journal of Decision Support System Technology (IJDSST), 11(4): 1-28.
- Bilbao-Terol, A., Arenas-Parra, M., Quiroga-García, R., & Bilbao-Terol, C. (2022). ‘‘An Extended Best–Worst Multiple Reference Point Method: Application in The Assessment of Non-Life İnsurance Companies’’, Operational Research, 1-40.
- Camino-Mogro, S., & Bermúdez-Barrezueta, N. (2019). Determinants of profitability of life and non-life insurance companies: evidence from Ecuador. International Journal of Emerging Markets, 14(5), 831-872.
- Çınaroğlu, E. (2022) ‘‘Entropi Destekli EDAS ve CODAS Yöntemleri ile Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Performans Değerlendirmesi’’, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1): 325-345.
- Demir, G. (2022). Hayat Dışı Sigorta Sektöründe Kurumsal Performansın PSI-SD Tabanlı MABAC Metodu ile Ölçülmesi: Anadolu Sigorta Örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 112-136.
- Demircioğlu, M., & Coşkun, İ. T. (2018). Critic-Moosra Yöntemi ve Ups Seçimi Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.
- Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method. Computers & Operations Research, 22(7): 763-770.
- Ghosh, A. (2021). Analyzing efficiency of ındian life ınsurance companies using DEA and SEM. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(12), 3897-3919.
- Hezam, I. M., Mishra, A. R., Rani, P., Cavallaro, F., Saha, A., Ali, J., ... & Štreimikienė, D. (2022). A hybrid intuitionistic fuzzy-MEREC-RS-DNMA method for assessing the alternative fuel vehicles with sustainability perspectives. Sustainability, 14(9), 5463.
- IŞIK, Ö., Çalık, A., & Shabir, M., (2024). A Consolidated MCDM Framework for Overall Performance Assessment of Listed Insurance Companies Based on Ranking Strategies. Computational Economics.
- Işık, Ö., Shabir, M. ve Belke, M. (2023). Is there a causal relationship between financial performance and premium production? evidence from turkish ınsurance ındustry. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1388-1412.
- Jagadish, J. & Ray, A. (2014). Green Cutting Fluid Selection Using MOOSRA Method. International Journal of Research İn Engineering and Technology, 3(3): 559-563.
- Kahreman, Y. (2023). OECD Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının CRITIC-MABAC Yöntemi İle Ölçülmesi. Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 96-122. https://doi.org/10.52736/ubeyad.1233456
- Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
- Mawarni, A. W., Dewi, F. G. ve Dharma, F. (2023). Performance measurement of the ınsurance ındustry ın ındonesia using The Best-Worst Method (BWM). Asia Pacific Journal of Business Economics and Technology, 3(05), 79-104.
- Narayanamoorthy, S., Annapoorani, V., & Kang, D. (2020, October). Assessment Of E-Waste Site Selection Using MOOSRA Based Hesitant Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Method. In AIP Conference Proceedings 2261(1): 030013. AIP Publishing LLC.
- Oscar Akotey, J., Sackey, F. G., Amoah, L., & Frimpong Manso, R. (2013). The financial performance of life insurance companies in Ghana. The journal of Risk finance, 14(3), 286-302.
- Ömürbek, N., & Özcan, A. (2016). BİST’de işlem gören sigorta şirketlerinin MULTIMOORA yöntemiyle performans ölçümü. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1(2), 64-75.
- Ömürbek, N., Eren, H., & Dağ O. (2017). ‘‘ENTROPİ-ARAS ve ENTROPİ-MOOSRA Yöntemleri ile Yaşam Kalitesi Açısından AB Ülkelerinin Değerlendirilmesi’’, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi’’, 10(2): 29-48.
- Özcan, Işık. (2022). COVID-19 Salgınının Katılım Bankacılığı Sektörünün Performansına Etkisinin MEREC-PSI-MAIRCA Modeliyle İncelenmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2).
- Paksoy, Ö. B., & Duran, Z. (2023). Otomotiv Sektörünün COVID-19 Sürecindeki Finansal Performansının CRITIC ve MOOSRA Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(68), 227-248. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1131780
- Pehlivan, E., & Akpınar, Ö. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile TARSİM Özelinde Bir Uygulama. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 132-151.
- Pınar, A., Yıldırım, M., & Erdoğan, S. (2023). COVİD Dönemi ve Sonrası Türkiye Ekonomisinin Performansının CRİTİC, TOPSİS ve MABAC Yöntemleri İle Ölçülmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(44), 433-449.
- Puška, A., Lukić, M., Božanić, D., Nedeljković, M., & Hezam, I. M. (2023). Selection of an insurance company in agriculture through hybrid multi-criteria decision-making. Entropy, 25(6), 959.
- Rani, P., Mishra, A. R., Saha, A., Hezam, I. M., & Pamucar, D. (2022). Fermatean fuzzy Heronian mean operators and MEREC‐based additive ratio assessment method: An application to food waste treatment technology selection. International Journal of Intelligent Systems, 37(3), 2612-2647.
- Saeedpoor, M., Vafadarnikjoo, A., Mobin, M., & Rastegari, A. (2015, October). A servqual model approach integrated with fuzzy AHP and fuzzy topsis methodologies to rank life insurance firms. In Proceedings of the international annual conference of the American society for engineering management (p. 1).
- Sönmez, Y. (2023). CRITIC Temelli WASPAS Yöntemini Kullanarak Finansal Performansın Değerlendirilmesi: BIST Endeksinde Yer Alan Sigorta Şirketleri Örneği. Erciyes Akademi, 37(2), 581-595. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1248877
- Taşcı, M. Z. (2023). MEREC ve CRADIS Yöntemlerini İçeren Entegre Bir Çkkv Modeli İle Dask Özelinde Bir Uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 35-53. https://doi.org/10.31671/doujournal.1294336
- Taşcı, M. Z. (2024). Hibrit Bir ÇKKV Modeli İle Ulusal Ve Uluslararası Sermaye Yapısına Sahip Şirketlerin Finansal Performans Karşılaştırması: Türk Sigorta Sektörü Özelinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (67), 113-120. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1326709
- Taşcı, M. Z., & Akbalık, M. (2022). ‘‘Türk Sigorta Sektöründe Hayat/Emeklilik Branşında Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Performans Analizi’’, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 726-735.
- Taşcı, M. Z., & Akbalık, M. (2022). Türk Sigorta Sektöründe Hayat/Emeklilik Branşında Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Performans Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 726-735. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1091106
- Taşcı, M. Z., & Ünal, E. A. (2022). Türk Katılım Sigortacılığı Sektörünün SD-Waspas Modeliyle Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(2), 781-792.
- Thabiso Sthembiso Msomi & Smangele Nzama (2023). Analyzing firm-specific factors affecting the financial performance of insurance companies in South Africa. Insurance Markets and Companies, 14(1), 8-21.
- Vintilă, A., Trucmel, I. M. & Roman, M. D. (2022). Measuring and analyzing the efficiency of firms in the ınsurance ındustry using DEA techniques. Journal of Social and Economic Statistics, 11(1-2), 59-83.
- Wu vd. (2008). Building an AHP Model for the Performance Evaluation of Property-Liability Insurance Company in Taiwan.
- Yılmaz, N. (2022). Performance Analysıs Of Foreıgn Banks In Turkey: MOOSRA Method. Theory and Research in Social, Human and Administrative Sciences. 120-129.
- Zavadskas, E. K., & Podvezko, V. (2016). Integrated determination of objective criteria weights in MCDM. International Journal of Information Technology and Decision Making, 15(2), 267-283.
- Zhang, H., Li, E. Y., Jiang, J., Fu, W., Peng, S., & Zhan, S. (2023). Resilience of Operational Performance in China’s Insurance Companies: A Dynamic Data Envelopment Analysis. IEEE Access. Vol:11, 112502- 112514.
- Zhang, K., Xie, Y., Noorkhah, S. A., Imeni, M., & Das, S. K. (2023). Neutrosophic management evaluation of insurance companies by a hybrid TODIM-BSC method: a case study in private insurance companies. Management decision, 61(2), 363-381.
Toplam 48 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Bankacılık ve Sigortacılık (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 9 Temmuz 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 6 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 3 Sayı: 1 |
ISSN: 2980-1540
Bu ürün Creative Commons Attribution 4.0 tarafından lisanslanmıştır.
Uluslararası Güncel Sosyal Bilimler Dergisi (CUSOS) aşağıda verilen Alan Endeksleri tarafından taranmaktadır;